تسمه تایمینگ خودرو و زمان تعویض آن
تسمه تایمینگ خودرو و زمان تعویض آن چه موقعی است؟ امروزه در بسیاری از خودرو ها ، موتور سیکلت ها و حتی ژنراتورها از پیشرانه های بنزیتی یا دیزلی چهارزمانه استفاده میشود. مولدهای قدرت چهار زمانه را می توان در حجم ها و مکانیزم‌های مختلف در تمام صنایع علی الخصوص صنعت خودرو به وفور یافت.
این مولدهای قدرت بر اساس سیکل کاری اُتو کار می کنند و همانطور که از اسمشان پیداست از چهار مرحله یا سیکل کاری بهره میبرند.
این ۴ مرحله عبارتند از :
-
مرحله تراکم :
در این مرحله مخلوط سوخت و هوا همزمان با پایین رفتن پیستون به داخل سیلندر مکیده میشوند . این مکش تا رسیدن پیستون به نقطه مرگ‌پایین b.d.c ادامه می یابد ، در طی این مدت ورودی هوای سیلندر باز بوده تا عمل مکش از طریق آن انجام شود.
-
مرحله تراکم :
در این مرحله ورودی های هوا بسته شده و پیستون شروع به برگشت به سمت بالا می کند و همزمان با بالا آمدن مخلوط سوخت و هوا را نیز متراکم میسازد.
-
مرحله قدرت :
این مرحله همانطور که از نامش پیداست با تولید قدرت همراه است. در این مرحله احتراق صورت گرفته و مخلوط سوخت و هوای فشرده شده مشتعل میشود و انرژی حاصل از آن پیستون را به پایین هل داده و نیروی حاصل از آن‌به میل لنگ منتقل میشود.
-
مرحله تخلیه :
طی این‌مرحله پیستون با چرخش حاصل از خاصیت اینرسی میل لنگ به بالا بازگشنه و دود حاصل از احتراق را از طریق خروجی دود سیلندر به بیرون هدایت می کند.
همانطور که در این چهار مرحله مشاهده کردیم در سیکل چهار زمانه به ورودی ها و خروجی هایی برای ورود و خروج سوخت و هوا و دود نیز داریم که قابل کنترل باشتد و در زمان خاصی باز و بسته شوند. به این ورودی و خروجی ها سوپاپ های دود و هوا گفته میشود.
سوپاپ‌های هوا همان ورودی هایی هستند که باید در مرحله مکش باز شوند تا مخلوط سوخت و هوا وارد سیلندر شود .در مرحله های تراکم و قدرت هیچ کدام از سوپاپ ها نباید باز باشند زیرا در صورت باز بودن انرژی تولید نخواهد شد و کل فرآیند بی ثمر میشود. اما در مرحله تخلیه سوپاپ های دود باید باز شوند تا دود حاصل از احتراق به بیرون هدایت شود.
این فزآیند نیاز به زمانبندی دقیق دارد که باید همراه با چرخش میل لنگ و بالا و پایین رفتن پیستون ها کنترل شود. به این فرآیتد کنترلی فرآیند تایمینگ سوپاپ ها یا زمانبدی سوپاپ ها می گویند. فرآیند تایمینگ سوپاپ ها در مولدهای قدرت معمول در خودروها بصورت کاملا مکانیکی صورت می گیرد.
درسال های اخیر شرکت سوئدی کنیگتزیگ که تولید کننده خودرو های سوپر اسپرت است تحقیقاتی روی تکنولوژی کنترل سوپاپ ها به وسیله بردهای الکترونیکی انجام داده که نام پروژه آنها free valve می باشد.
شیوه های تایمینگ سوپاپ ها
تایمینگ سوپاپ ها به روش های متدوالی صورت می گیرد. در این روش ها باید ازتباط مکانیکی میان میل لنگ و میل بادامک صودت گیرد. میل بادامک قطعه ای دوار است که توسط بادامک های نصب شده روی خود و با ترتیب قرار گیری خاصی که دارند سوپاپ ها را باز و بسته می نماید و در سرسیلندر نصب می شود.
ارتباط میان میل لنگ و میل بادامک به سه روش امکان‌پذیر است:
-
روش دنده تایمینگ :
استفاده از چرخنده ها بصورت متدوال در علم مکانیک و ماشین های صنعتی از همان بدو ورود به جوامع مورد استفاده بوده است. در این روش با نصب یک چرخدنده در انتهای میل لنگ ، یک چرخدنده انتهای میل بادامک و چرخنده ای دیگر بین این دو ارتباط مکانیکی را برقرار می کنند. این شیوه بیشتر در مولدهای قدرت دیزل و در صنعت کاربرد دارد ، در مولدهای قدرت خودرویی این شیوه تایمینگ را نمی توان به وفور یافت.
-
روش زنجیر تایمینگ :
در این روش از مکانیزم چرخ و زنجیر برای ارتباط میان میل لنگ و میل بادامک استفاده شده است. مکانیزم چرخ و زنجیر شامل خورشیدی ها و زنجیر هایی است که دو محور دوار را به یکدیگر متصل می کنند. با نصب خورشیدی ابتدای میل لنگ و خورشیدی دوم ابتدای محور میل بادامک می توان به وسیله یک زنجیر ارتباط میان این دو را برقرار ساخت.
این مورد در بسیاری از خودروهای قدیمی تر قابل مشاهده است. حتی امروزه نیز در مولدهای قدرت با تعداد سیلتدر بالا و با آرایش V شکل از زنجیر تایمینگ استفاده می کنند.
از معایب این مکانیزم میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
۱. نیاز به روغنکاری
۲. افزایش وزن قطعات
۳. استهلاک قطعات
اما این مکانیزم نکات مثبتی نیز دارد ، از جمله توان انتقال گشتاور برای پیشرانه های با تعداد سیلندر بالا و همچنین طول عمر بالا.
-
روش تسمه تایمینگ :
در این روش از مکانیزم‌چرخ و تسمه برای ارتباط بین میل لنگ و میل بادامک استفاده میشود. این روش امروزه بسیار متداول است. استفاده از تسمه بجای زنجیر هزینه های تولید را پایین می آورد. سبک تر بوده و نیاز به روغن کاری ندارد ، اما طول عمر آن نسبت به زنجیر تایمینگ کمتر می باشد.
در این روش یک تسمه لاستیکی که لایه های میانی آن از جنس الیاف می باشد ارتباط دو محور میل لنگ و میل بادامک را برقرار میسازد. باید توجه داشت که دور میل بادامک یک دوم دور میل لنگ‌است ، به عنوان مثال : اگر میل لنگ 1000 دور بر دقیقه گردش دارد ، میل بادامک باید 500 دور بر دقیقه بچرخد. از این روی قطر دنده ها یا فولی های ابتدای میل بادامک دو برابر قطر فولی ابتدای میل لنگ می باشد.
نکات مورد توجه در رابطه با تسمه تایمینگ
تسمه های تایمینگ علاوه بر چرخاندن میل بادامک اغلب قطعه دیگری به نام واتر پمپ را هم همراه با خود به گردش در می آورند. فولی واتر پمپ نیز در اکثر پیشرانه های امروزی در مسیر حرکت دندانه های تسنه تایمینگ قرار دارد و نیروی خود را از طریق تیمه تایمینگ از میل لنگ دریافت می کند.
تسمه های تایمینگ علاوه بر بررسی بافت خود و فولی ها باید از نظر سلامت دندانه ها نیز بررسی شوند. همچنین بررسی تسمه سفت کن های مرتبط نیز الزامی است زیرا در صورت خرابی بلبرینگ تسمه سفت کن ها تسمه تایمینگ دچار اصطحکاک زیادی شده و بافت آن میسوزد.
زمان تعویض تسمه تایمینگ
تسمه تایمینگ را بطور معمول باید هر ۸۰ هزار کیلومتر بازدید و اقدام به تعویض کرد ، اما لازم به ذکر است این مدت زمان بدون محاسبه کارکرد درجای موتور بوده و باید کارکرد درجای موتور را نیز به آن افزود. پس توصیه میشود ۱۰ تا ۵ هزار کیلومتر زودتر از رسیدن به موعد مقرر برای تعویض اقدام به تعویض و بررسی تسمه تایمینگ خودروی خود کنید. همچنین بررسی سلامت تسمه سفت کن ها نیز الزامی است.
علائم‌خرابی
تسمه های تایمینگ معمولا نشانه ای از خود بروز نمیدهند و بصورت ناگهانی دچار مشکل میشوند اما شوای خرابی ناشی از تسمه تایمینگ مانند صدای چرهش هوا با فشار زیاد در محفظه ای بسته می ماند و همچنین خودرویی که از تایم خارج شده بشدت بد کار می کند و در شتابگیری دچار مشکل میشود.
در مواردی که تسمه تایمینگ پاره شود موتور گیرپاچ کرده و بصورت کامل از کار می افتد. لازم به ذکر است در صورت پاره شدن تسمه تایم اقدام به دوباره استارت زدن خودرو نکنید زیرا آسیب جدی به پیستون ها و سرسیلندر خودرو میرسد.
از شما عزیزان ممنونیم که تا انتهای این مطلب ( تسمه تایمینگ خودرو و زمان تعویض آن ) با ما همراه بودید، می توانید برای دیدن مطالب بیشتر به سایت تامین خودرو مراجعه کنید.
